1. Kolonisatie: menslievendheid of eigenbelang?
Kolonisatie is een veelzijdig fenomeen met vergaande gevolgen. Waarom koloniseren? Hoe gebeurde dat? Welke soorten kolonisatie zijn er? Wie ging naar de kolonies? Hoe gebeurde het in Congo?
Interview met Professor Guy Vantemsche
Kolonisatie is een veelzijdig fenomeen met vergaande gevolgen. Waarom koloniseren? Hoe gebeurde dat? Welke soorten kolonisatie zijn er? Wie ging naar de kolonies? Hoe gebeurde het in Congo?
Beantwoord onderstaande vragen:
Bij bevolkingskolonisatie vestigt een deel van de bevolking van een land zich in een ander gebied, met de bedoeling om daar een kopie van het thuisland te starten. Soms gaat het over het bevolken van een gebied waar weinig mensen wonen, soms is er al een bevolking aanwezig. Denk aan de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland of Australië. Bij de kolonisatie van Congo ging het om een kleine groep Europeanen die een heel groot gebied onderwierpen. Ze domineerden en heersten in het land dat ze koloniseerden (zoals de Britten in India) ten voordele van het ‘moederland’. Ze haalden economisch voordeel uit de kolonie, maar wilden er geen kopie van België starten voor alle Belgen.
- Korinthe en Athene: bevolkingskolonisatie naar de andere kant van de Middellandse Zee;
- Britten: bevolkingskolonisatie naar Nieuw-Zeeland en Australië.
- Economische motieven: winst maken door (niet-Europese) producten vanuit de kolonies naar Europa en naar de VS te verschepen en ze daar te verkopen.
- Politieke motieven: concurrentiestrijd tussen de Europese landen, nationalisme van Europese grootmachten die zoveel mogelijk macht willen in de wereld. Sterke naties probeerden zo veel mogelijk kolonies binnen te halen.
- Sociale motieven: mensen (al dan niet van lage komaf) proberen snel rijker te worden en hogerop te klimmen in de maatschappij door mee te doen aan de kolonisatie. Een kleine boer uit Europa kon in de kolonies over grote domeinen en goedkope arbeidskrachten beschikken.
Kolonisatie begint steeds met een militaire operatie. De uitoefening van geweld is een vast element van kolonisatie: een verovering van een maatschappij door een andere.
Ja. Bijvoorbeeld, wetenschappers die nieuwe plantensoorten wilden ontdekken en nieuwe gebieden in kaart wilden brengen, katholieke en protestantse missionarissen die het hun taak vonden om mensen te bekeren, geneeskundigen, etc.
De blanke (Westerse) mens en maatschappij die de “plicht” voelen om alle andere mensen “hogerop te tillen”. Ze gingen er vanuit dat ze zelf ‘beschaafd’ waren terwijl de anderen nog in primitieve toestand verkeerden en ‘beschaafd’ moesten worden.
De humanitaire missie werd gebruikt als excuus voor economische uitbuiting. Leopold II legde veel nadruk op zijn “wens om slavernij te beëindigen”. Dat was echter vooral een voorwendsel om de kolonisatie van het land aan te vatten en vervolgens economische uitbuiting te starten. In realiteit werkte Leopold II samen met de slavenhandelaars zoals Tippo Tip.
Moeilijke woorden uitgelegd
- Bevolkingskolonisatie: als een staat een deel van zijn bevolking verplaatst naar een ander land om daar een kopie van de eigen staat op te richten;
- Hegemonie: heerschappij, overwicht of suprematie;
- Republiek: een land waarin het staatshoofd (vaak een president) verkozen wordt;
- Collaboratie: samenwerken met de vijand.
Over de spreker
Guy Vanthemsche is professor hedendaagse geschiedenis en schreef verschillende boeken over het koloniaal verleden van Congo en België.