1. Hannah Arendt: ‘ik wil begrijpen’
"Ik wil begrijpen. En als andere mensen, in dezelfde zin, begrijpen zoals ik begrepen heb, dan geeft me dat een voldaan gevoel, alsof ik thuis kom.”
Arendt: Wissen Sie, das ist wieder so eine Sache. Wenn ich ganz ehrlich sprechen soll, dann muß ich sagen: Wenn ich arbeite, bin ich an Wirkung nicht interessiert.
Gaus: Und wenn die Arbeit fertig ist?
Arendt: Ja, dann bin ich damit fertig. Wissen Sie, wesentlich ist für mich: Ich muß verstehen. Zu diesem Verstehen gehört bei mir auch das Schreiben. Das Schreiben ist Teil in dem Verstehensprozeß.
Gaus: Wenn Sie schreiben, so dient es Ihrem eigenen, weiteren Erkennen?
Arendt: Ja, weil jetzt bestimmte Dinge festgelegt sind. Nehmen wir an, man hätte ein sehr gutes Gedächtnis, so daß man wirklich alles behält, was man denkt: Ich zweifle sehr daran, da ich meine Faulheit kenne, daß ich irgend etwas notiert hätte. Worauf es mir ankommt, ist der Denkprozeß selber. Wenn ich das habe, bin ich persönlich ganz zufrieden. Wenn es mir dann gelingt, es im Schreiben adäquat auszudrücken, bin ich auch wieder zufrieden. – Jetzt fragen Sie nach der Wirkung. Es ist das – wenn ich ironisch werden darf – eine männliche Frage. Männer wollen immer furchtbar gern wirken; aber ich sehe das gewissermaßen von außen. Ich selber wirken? Nein, ich will verstehen. Und wenn andere Menschen verstehen, im selben Sinne, wie ich verstanden habe – dann gibt mir das eine Befriedigung, wie ein Heimatgefühl.
Arendt: Weet je, dat is een ander ding. Als ik heel eerlijk moet zijn, moet ik zeggen: als ik werk, ben ik niet geïnteresseerd in effect.
Gaus: En als het werk af is?
Arendt: Ja, dan ben ik er klaar mee. Weet je, het is essentieel voor mij om het te begrijpen. Voor mij is schrijven ook een deel van dit begrip. Schrijven is een deel van het proces van begrijpen.
Gaus: Als je schrijft, dient dat dan je eigen verdere kennis?
Arendt: Ja, omdat nu bepaalde dingen vastliggen. Laten we aannemen dat u een zeer goed geheugen hebt, zodat u werkelijk alles onthoudt wat u denkt: ik betwijfel ten zeerste, mijn luiheid kennende, of ik iets zou hebben opgeschreven. Wat voor mij belangrijk is, is het denkproces zelf. Als ik dat heb, ben ik persoonlijk heel tevreden. Als ik er dan in slaag het op adequate wijze schriftelijk uit te drukken, ben ik weer tevreden. – Nu vraagt u naar het effect. Dit is – als ik ironisch mag zijn – een mannenvraag. Mannen willen altijd zo graag effect hebben; maar ik zie het zogezegd van buitenaf. Wil ik zelf effect hebben? Nee, ik wil het begrijpen. En wanneer andere mensen het begrijpen, in dezelfde zin als ik het begrepen heb – dan geeft me dat een voldaan gevoel, alsof ik thuis kom.
Bron: https://www.rbb-online.de/zurperson/interview_archiv/arendt_hannah.html
Samen met Remi Peeters vertaalde Dirk De Schutter heel wat Arendt-publicaties. Wil je een beknopte en overzichtelijke inleiding op het werk van Arendt? Dan raden we graag hun boek Hannah Arendt, Politiek denker aan.
